Мұхтар Əуезовтің сүйікті перзенті Лəйла апай туралы мен алғаш рет 1961 жылы, ұлы жазушыны Ташкент зиратына жерлеу кезінде естідім. Үлкен-кіші, əсіресе ұстаздың алдын көрген студенттер қауымы – бəріміздің де көңіліміз жабырқау, табыт қабірге түсірілгеннен соң, бір шеттегі жұрт шоғырланып қалған, Мұхаңның қызы талықсып кеткен екен, деп жатты. Əрине, əкеден айрылу оңай емес, оның үстіне бұл əке қазақ тұрыпты, бүткіл Советтер Одағы, қала берді жарым дүниеге даңқы кеткен ұлы тұлға болса. Қайткенде, күтпеген, өте ауыр жағдай. Бұдан соңғы кезеңде сырттай, əрқилы үстірт ақпар. 1963 жылы Мұхаңның Əдеби-мемориалдық музейі ашылды, Лəйла Мұхтарқызы осы мұрағат жайын жабдықтаушы, ұйымдастырушы ғана емес, жетекші – директор тағайындалған. Бұл Музей – Мұхтар Əуезов өмірінің соңғы он жылы өткен, тұрмыстық, ғұмырбаяндық нысан, əрі əйдік жазушының шығармашылық жолын зерттейтін ғылыми орталыққа айналған екен һəм Ғылым академиясы, Мұхтар Əуезов атындағы Əдебиет жəне Өнер институтының бір бөлімі есепті. Ал Лəйла Мұхтарқызы – Москва университетін бітірген, тарих ғылымының кандидаты, енді байыптаушы, басшылық жұмыстармен қатар, өзі де ұлы жазушының шығармашылық құпияларын зерттеуге бет бұрыпты: «Абай жолы» эпопеясының тарихи негіздерін зерттеуге кіріскен – болашақ докторлық диссертация. Осы орайда, өзі де атаулы Музейде аға ғылыми қызметкер болып істейтін, Лəйла қарындасымен бірге архив ақтаруға Омбыға, Ленинградқа барып қайтқан жақын туыс ағам Мұратбек Бөжеевтен естіген едім.  

Ұлы ұстаздың өзіне тартқан өзгеше қызын, шамасы 1970 жылы көрдім. Түс ауған мезет, əлдебір шаруамен Ғылым академиясының кітапханасына бара жатқам. Трамбайдан түсіп, Шевченко, Карл Маркс (қазірде Қонаев) көшесіне тақай барған кезім еді, денелері аса ірі екі əйел қарсы келе жатыр екен. Дəп бұрышта, тротуардың тым жақын қос қапталында жуан екі емен өсіп тұрған, əлгі екеуі, дəп сол жерге келгенде, тар өткелекке қатарынан сыймай, сығылыса, кезектесіп өтті, мен жол беріп, əрі қызықтай қарап, бөгеліп қалған едім. Екеудің бірі – филология докторы Евгения Лизунова екен, осыдан аз ғана бұрын баспада Мұхтар Əуезов туралы монографиясын қолымнан өткергем, мені ұмытпапты, күліп амандасты. Екінші əйел – бұрын көрмесем де бірден таныдым – ұлы Мұхаңның қызы Лəйла екен. Бұл Лəйла апайым да, жылы жүзбен, бас изеп ишарат жасаған. Мен ашық алаңдағы атаусыз қақпа сияқты қосар еменнен өтіп, алға оза бере кері бұрылып, арттарынан қарап қалыппын. Лизунова ұзын бойлы, əрі толық кісі болатын. Ал Мұхаңның қызының бітіс-болмысы сонымен қарайлас, бірақ етжеңділік емес, сүйегінің ірілігінен. Кейін талай көргенде əуелгі əсерім беки түсті, Лəйла Мұхтарқызының бүткіл тұрпаты, жүрген жүріс, отырған отырыс, сөйлеген сөзінен түгелдей артықша тумысы, асыл тұқымы айқын аңдалып тұрады екен. 

1971 жылдың ақырында менің өзім де Ғылым академиясы, Əдебиет институтына келдім. Əдебиет тарихы бөліміне, аға ғылыми қызметкер ретінде. Арада екі апта өтпеді, Əдебиеттердің өзара байланысы бөлімін басқаратын Лизунова маған өзгеше бір ұсыныс айтып еді, Лейла Мухтаровнаның тапсырмасы, деген. Алдында, Ғылыми кеңесте көріскенбіз. Институт директоры Əди Шəріпов мені жалпы жұртқа таныстырып, содан соң Мəлік аға Ғабдуллин бейресми түрде мен туралы бірер ауыз жылы лебіз білдірген. Жиын соңында біраз жұртпен қатар Лəйла апай да менің қолымды алып, құттықтап еді. Енді міне, Музейге қызметке шақырады. Күтпеген жағдай. Лизунова мені өте жақсы білген. Əлгі, «Мастерство Мухтара Ауэзова» – «Мұхтар Əуезовтің шеберлігі» аталатын кітаптың ең соңғы сатысында, ұзағынан екі мəрте кеңескенбіз. Əуелде менің əрқилы ескертпелерім, қысқарту, үстеме, нақтылама; содан соң, жасалған жұмысты дəйектеу. Көбіне риясыз қабылдағанымен, кей кейде қарсы уəжі бар, бірақ мен үнемі өз сөзімді өткізіп отырғам. Ренішсіз, бəлкім амалсыз көніп еді. Яғни, менің танымым мен білігім жайынан біршама хабардар. Лəйла досына ой салған өзі болуы да мүмкін. «Евгения Васильевна, мен жиырма секунд ойланайын, – дедім. – Ғафу етіңіз, осы арада тұра тұрыңыз», – деп, ұзын, кең дəліздің арғы шетіне өттім, азғана бөгеліп, қалт бұрылып, кері қайттым. Жиырма емес, асса он бес секунд. Содан соң айттым: «Ұлы Əуезовтің Музей-үйінде қызмет атқару – мен үшін үлкен мəртебе болар еді, бірақ бара алмаймын, мен мына Əдебиет тарихы бөлімінде докторлық диссертациямды аяқтауым керек, Лəйла апайға көп рахмет, мені түсінсін, ренжімесін», – деп едім. «Иə, иə, Сіздің еркіңіз», – деді Лизунова. Мүлде күтпеген жағдай сияқты. Əрине, Лəйла апай үшін одан да əрмен.